Τα δίκτυα και οι ηλεκτρικές λεωφόροι στη σημερινή εποχή δεν είναι απλώς οχήματα μεταφοράς ενέργειας που σταδιακά, όσο θα προχωρά...
η πράσινη μετάβαση, θα παίρνουν τη θέση των αγωγών.
Το νέο γεωπολιτικό παιχνίδι τους έχει προσδώσει μια άλλη στρατηγική υπεραξία, λειτουργούν ως γέφυρες ασφάλειας και σταθερότητας και επομένως έχουν αναβαθμισμένη πολιτική σημασία, πέρα από οικονομική. Το έχουν καταλάβει καλά οι Ιταλοί που επέκτειναν τα τελευταία χρόνια τη ζώνη επιρροής τους στα Βαλκάνια, με βάση το Μαυροβούνιο και βασικό μοχλό την Terna, η οποία κατέχει το 22% του τοπικού διαχειριστή, CGES.
Σε μια περιοχή που αποτελεί ζωτικό χώρο για την Ελλάδα, αυτοί που ελέγχουν τις ροές της ενέργειας προς την Ευρώπη είναι οι Ιταλοί. Με μια στρατηγική απόφαση το 2019 δημιούργησαν την πρώτη «ηλεκτρική γέφυρα» ανάμεσα στα Δυτικά Βαλκάνια και την Ευρώπη, μήκους 445 χλμ (υποθαλάσσια τα 423 χλμ), μέγιστου βάθους 1.215 μέτρων και κόστους 1,1 δισ. ευρώ, συνδέοντας την Πεσκάρα με το τουριστικό λιμάνι του Κότορ.
Στην πράξη το μικρό Μαυροβούνιο έχει γίνει μια γέφυρα ανταλλαγής ενέργειας μεταξύ της Ανατολικής και της Δυτικής Ευρώπης, καθώς μέσω της συγκεκριμένης επένδυσης, επιτυγχάνεται η διασύνδεση με το ιταλικό δίκτυο, της Βοσνίας, της Σερβίας, του Κοσόβου, της Αλβανίας, δηλαδή όλων των Δ.Βαλκανίων, και δια μέσω αυτών, της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας.
Και σήμερα πλέον η Terna εξετάζει να επεκτείνει τη μεταφορική ικανότητα του καλωδίου από τα αρχικά 600 MW στα 1.200 MW (όσο δηλαδή περίπου και η σχεδιαζόμενη νέα διασύνδεση Ελλάδας - Ιταλίας), όπως συζήτησαν προ μηνός στην Ρώμη ο νέος πρόεδρος του Μαυροβουνίου Jakov Milatovic με την ιταλίδα CEO Juseppina Di Foggia.
Μάλιστα, ακριβώς λόγω της ισχυρής μετοχικής της σύνθεσης, η CGES δείχνει αρκετά δραστήρια και φέτος συμφώνησε με τον αλβανό Διαχειριστή OST να ανακατασκευαστεί η παλιά μεταξύ τους διασύνδεση μήκους 160 χλμ. και να προστεθεί δίπλα της και μια νέα, προκειμένου να αυξηθούν οι διμερείς ανταλλαγές ηλεκτρικής ενέργειας.
Και η Ελλάδα που βρίσκεται σε όλα αυτά; Πουθενά. Στον χάρτη των δικτύων της αναδυόμενης ενεργειακά Βαλκανικής Χερσονήσου, η ελληνική παρουσία περιορίζεται στον περιορισμένο ελληνικό χώρο, χωρίς ακόμη ο ΑΔΜΗΕ να έχει κάνει τη μεγάλη κίνηση.
Το τάιμινγκ για κάτι τέτοιο είναι ιδανικό, τα Δ.Βαλκάνια ζουν την δική τους «πράσινη» επανάσταση, σε κάποιες χώρες οι επενδύσεις ΑΠΕ αυξάνονται με διψήφιο ρυθμό, ωστόσο τα δίκτυα είναι τόσο πεπαλαιωμένα, ώστε δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν το ζωηρό επενδυτικό ενδιαφέρον.
Η Βόρεια Μακεδονία είναι ίσως η πλέον χαρακτηριστική περίπτωση αυτής της ασυμμετρίας ανάμεσα στο επενδυτικό ενδιαφέρον και την πραγματικότητα των υποδομών. Την στιγμή αυτή δρομολογούνται νέες επενδύσεις φωτοβολταικών 300 MW, ικανή ποσότητα να καλύψει τις ανάγκές οκτώ πόλεων σε ρεύμα, σύμφωνα με όσα δήλωσε προ μηνών στο Reuters, o επικεφαλής της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας της χώρας, Marko Bislimovski. Τα δίκτυα όμως της χώρας δεν έχουν την υποδομή για να σηκώσουν τέτοιους όγκους, χρειάζονται σημαντικές επενδύσεις, δηλαδή έναν ισχυρό επενδυτή.
Εδώ και καιρό ο ΑΔΜΗΕ έχει εκδηλώσει το ενδιαφέρον του για εξαγορά του τοπικού Διαχειριστή MEPSO, είτε μέσω στρατηγικής συμφωνίας, είτε μέσω αύξησης μετοχικού κεφαλαίου, όπως έχει κάνει σαφές στις επαφές του με την κυβέρνηση του Ντίμιταρ Κοβατσέφσκι, την εκεί ρυθμιστική αρχή και τον ίδιο τον TSO. Αλλά όπως συμβαίνει πάντα σε τέτοια ζητήματα στρατηγικής σημασίας, για να προχωρήσουν ταχύτερα οι συζητήσεις και να επισφραγιστούν με μια συμφωνία απαιτείται η ενεργότερη κινητοποιήση σε υψηλό κυβερνητικό επίπεδο.
Τελευταίως, το υπ. Εξωτερικών, σε επίπεδο οικονομικής διπλωματίας, παρακολουθεί πιο ενεργά τις επαφές, που εφόσον ευοδωθούν θα ισχυροποιήσουν όχι μόνο τον ΑΔΜΗΕ, αλλά τον ίδιο τον γεωπολιτικό ρόλο της Ελλάδας, καθώς θα αποκτούσε στα Βαλκάνια, ένα δεύτερο έρεισμα, μετά από εκείνο στην Ρουμανία με την εξαγορά της ΔΕΗ.
Για την MEPSO, αυτό θα σήμαινε πρόσβαση μέσω του ΑΔΜΗΕ σε ευρωπαικά κονδύλια, επενδύσεις στην πύκνωση του τοπικού υπέργειου δικτύου, όσο και κατασκευή γραμμών διασύνδεσης της Β.Μακεδονίας με γειτονικές χώρες, καθώς επίσης είσοδο στις οπτικές ίνες και αναβάθμιση των δεξιοτήτων του προσωπικού της.
Για τον ΑΔΜΗΕ θα του επέτρεπε να ενδυναμώσει τη θέση του στα Βαλκάνια, να αποκτήσει μια βάση για επενδυτικές πρωτοβουλίες και να προωθήσει από κοινού projects διεθνών διασυνδέσεων σε μια περιοχή όπου οι ανάγκες είναι πολύ μεγάλες. Το έδειξε η προ μηνών έρευνα που έκαναν οι υπηρεσίες του όταν στην προσπάθεια να δουν ποια χάραξη για το Διάδρομο Νότου - Βορρά (Green Aegean) συμφέρει περισσότερο, αυτή μέσω Αδριατικής ή εκείνη μέσω Δ.Βαλκανίων, κατέληξαν στην πρώτη, καθώς είναι τόσο παλαιά τα υπέργεια δίκτυα των χωρών της περιοχής, ώστε το εγχείρημα θα ήταν εξαιρετικά κοστοβόρο σε χρήμα και χρόνο.
Οι επαφές με την Β.Μακεδονία έχουν ξεκινήσει από πολυ παλιά, επί κυβέρνησης Ζάεφ, με αφορμή και την πολύ στενή συνεργασία των δύο πλευρών επί χρόνια στο πλαίσιο projects, όπως η αναβάθμιση μιας εκ των δυο Γραμμών Μεταφοράς Υπερυψηλής Τάσης 400kV, της Μελίτης - Μπίτολα. Πρόκειται για έργο που έχει ενταχθεί στο Δεκαετές Πρόγραμμα του ΑΔΜΗΕ 2022-2031 και «απαντά» στην ανάγκη ενδυνάμωσης της μεταφορικής ικανότητας ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ των συστημάτων των δύο χωρών.
Τα Δυτικά Βαλκάνια γνωρίζουν άνθηση στον τομέα των ΑΠΕ, ωστόσο οι υποδομές είναι πολύ ασθενείς για να υποστηρίξουν μεγάλες ποσότητες. Τα μικρά νούμερα μιλούν από μόνα τους, όπως δείχνουν τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο πρόσφατο συνέδριο Renewables Balkans (renbalkans) που έγινε στο Βουκουρέστι, αναδεικνύοντας και τις μεγάλες ευκαιρίες που υπάρχουν. Πρωταθλητής σε εγκατεστημένη ισχύ είναι η Κροατία, ωστόσο αυτή δεν ξεπερνά τα 3,6 GW. Ακολουθεί η Σερβία με 3,1 GW, η Αλβανία με 2,5 GW, η Βοσνία με 2,1 GW και στις τελευταίες θέσεις συναντάμε το Μαυροβούνιο και τη Βόρεια Μακεδονία με μόλις 0,8 MW έκαστη.
Το τάιμινγκ πάντως και η ευρύτερη κινητικότητα στο ενεργειακό γίγνεσθαι της περιοχής θεωρείται ευνοϊκό για εξελίξεις. Στην κατεύθυνση αυτή λειτουργεί για παράδειγμα, η σύζευξη των βαλκανικών αγορών που ανοίγει το δρόμο για τη δημιουργία μιας ενιαίας αγοράς στη ΝΑ Ευρώπη και τη διασύνδεση της με την ενιαία ευρωπαϊκή αγορά. Σε αυτή την κατεύθυνση αποσκοπεί το μνημόνιο που υπεγράφη προ ημερών στην Αθήνα από τον CEO του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας Αλ. Παπαγεωργίου με τους ομολόγους του των βαλκανικών χρηματιστηρίων, ενισχύοντας την συνέργεια μεταξύ ενεργειακών φορέων και αρχών στην Ελλάδα, την Αλβανία, τη Βόρεια Μακεδονία και το Κοσσυφοπέδιο για την δημιουργία μιας πιο συνδεδεμένης και ασφαλούς περιοχής.
Στην ίδια κατεύθυνση, της ανάγκης για γενναίες επενδύσεις στις υποδομές, λειτουργεί και το σκανάρισμα των τοπικών αγορών για ευκαιρίες από ενεργειακές εταιρείες, μεταξύ των οποίων και ελληνικές, κάποιες εκ των οποίων έχουν εντοπίσει στόχους, συζητούν για χρηματοδότηση και εντάσσουν την περιοχή στα στρατηγικά τους πλάνα. Το αυξανόμενο επενδυτικό ενδιαφέρον πιέζει για αποφάσεις, δρομολογεί κινήσεις ενίσχυσης των δικτύων και φέρνει αναπόφευκτα εξελίξεις γύρω από στρατηγικές επιλογές για τις χώρες της περιοχής, συμπεριλαμβανομένης και της Βόρειας Μακεδονίας.
Το νέο γεωπολιτικό παιχνίδι τους έχει προσδώσει μια άλλη στρατηγική υπεραξία, λειτουργούν ως γέφυρες ασφάλειας και σταθερότητας και επομένως έχουν αναβαθμισμένη πολιτική σημασία, πέρα από οικονομική. Το έχουν καταλάβει καλά οι Ιταλοί που επέκτειναν τα τελευταία χρόνια τη ζώνη επιρροής τους στα Βαλκάνια, με βάση το Μαυροβούνιο και βασικό μοχλό την Terna, η οποία κατέχει το 22% του τοπικού διαχειριστή, CGES.
Σε μια περιοχή που αποτελεί ζωτικό χώρο για την Ελλάδα, αυτοί που ελέγχουν τις ροές της ενέργειας προς την Ευρώπη είναι οι Ιταλοί. Με μια στρατηγική απόφαση το 2019 δημιούργησαν την πρώτη «ηλεκτρική γέφυρα» ανάμεσα στα Δυτικά Βαλκάνια και την Ευρώπη, μήκους 445 χλμ (υποθαλάσσια τα 423 χλμ), μέγιστου βάθους 1.215 μέτρων και κόστους 1,1 δισ. ευρώ, συνδέοντας την Πεσκάρα με το τουριστικό λιμάνι του Κότορ.
Στην πράξη το μικρό Μαυροβούνιο έχει γίνει μια γέφυρα ανταλλαγής ενέργειας μεταξύ της Ανατολικής και της Δυτικής Ευρώπης, καθώς μέσω της συγκεκριμένης επένδυσης, επιτυγχάνεται η διασύνδεση με το ιταλικό δίκτυο, της Βοσνίας, της Σερβίας, του Κοσόβου, της Αλβανίας, δηλαδή όλων των Δ.Βαλκανίων, και δια μέσω αυτών, της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας.
Και σήμερα πλέον η Terna εξετάζει να επεκτείνει τη μεταφορική ικανότητα του καλωδίου από τα αρχικά 600 MW στα 1.200 MW (όσο δηλαδή περίπου και η σχεδιαζόμενη νέα διασύνδεση Ελλάδας - Ιταλίας), όπως συζήτησαν προ μηνός στην Ρώμη ο νέος πρόεδρος του Μαυροβουνίου Jakov Milatovic με την ιταλίδα CEO Juseppina Di Foggia.
Μάλιστα, ακριβώς λόγω της ισχυρής μετοχικής της σύνθεσης, η CGES δείχνει αρκετά δραστήρια και φέτος συμφώνησε με τον αλβανό Διαχειριστή OST να ανακατασκευαστεί η παλιά μεταξύ τους διασύνδεση μήκους 160 χλμ. και να προστεθεί δίπλα της και μια νέα, προκειμένου να αυξηθούν οι διμερείς ανταλλαγές ηλεκτρικής ενέργειας.
Και η Ελλάδα που βρίσκεται σε όλα αυτά; Πουθενά. Στον χάρτη των δικτύων της αναδυόμενης ενεργειακά Βαλκανικής Χερσονήσου, η ελληνική παρουσία περιορίζεται στον περιορισμένο ελληνικό χώρο, χωρίς ακόμη ο ΑΔΜΗΕ να έχει κάνει τη μεγάλη κίνηση.
Το τάιμινγκ για κάτι τέτοιο είναι ιδανικό, τα Δ.Βαλκάνια ζουν την δική τους «πράσινη» επανάσταση, σε κάποιες χώρες οι επενδύσεις ΑΠΕ αυξάνονται με διψήφιο ρυθμό, ωστόσο τα δίκτυα είναι τόσο πεπαλαιωμένα, ώστε δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν το ζωηρό επενδυτικό ενδιαφέρον.
Η Βόρεια Μακεδονία είναι ίσως η πλέον χαρακτηριστική περίπτωση αυτής της ασυμμετρίας ανάμεσα στο επενδυτικό ενδιαφέρον και την πραγματικότητα των υποδομών. Την στιγμή αυτή δρομολογούνται νέες επενδύσεις φωτοβολταικών 300 MW, ικανή ποσότητα να καλύψει τις ανάγκές οκτώ πόλεων σε ρεύμα, σύμφωνα με όσα δήλωσε προ μηνών στο Reuters, o επικεφαλής της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας της χώρας, Marko Bislimovski. Τα δίκτυα όμως της χώρας δεν έχουν την υποδομή για να σηκώσουν τέτοιους όγκους, χρειάζονται σημαντικές επενδύσεις, δηλαδή έναν ισχυρό επενδυτή.
Εδώ και καιρό ο ΑΔΜΗΕ έχει εκδηλώσει το ενδιαφέρον του για εξαγορά του τοπικού Διαχειριστή MEPSO, είτε μέσω στρατηγικής συμφωνίας, είτε μέσω αύξησης μετοχικού κεφαλαίου, όπως έχει κάνει σαφές στις επαφές του με την κυβέρνηση του Ντίμιταρ Κοβατσέφσκι, την εκεί ρυθμιστική αρχή και τον ίδιο τον TSO. Αλλά όπως συμβαίνει πάντα σε τέτοια ζητήματα στρατηγικής σημασίας, για να προχωρήσουν ταχύτερα οι συζητήσεις και να επισφραγιστούν με μια συμφωνία απαιτείται η ενεργότερη κινητοποιήση σε υψηλό κυβερνητικό επίπεδο.
Τελευταίως, το υπ. Εξωτερικών, σε επίπεδο οικονομικής διπλωματίας, παρακολουθεί πιο ενεργά τις επαφές, που εφόσον ευοδωθούν θα ισχυροποιήσουν όχι μόνο τον ΑΔΜΗΕ, αλλά τον ίδιο τον γεωπολιτικό ρόλο της Ελλάδας, καθώς θα αποκτούσε στα Βαλκάνια, ένα δεύτερο έρεισμα, μετά από εκείνο στην Ρουμανία με την εξαγορά της ΔΕΗ.
Για την MEPSO, αυτό θα σήμαινε πρόσβαση μέσω του ΑΔΜΗΕ σε ευρωπαικά κονδύλια, επενδύσεις στην πύκνωση του τοπικού υπέργειου δικτύου, όσο και κατασκευή γραμμών διασύνδεσης της Β.Μακεδονίας με γειτονικές χώρες, καθώς επίσης είσοδο στις οπτικές ίνες και αναβάθμιση των δεξιοτήτων του προσωπικού της.
Για τον ΑΔΜΗΕ θα του επέτρεπε να ενδυναμώσει τη θέση του στα Βαλκάνια, να αποκτήσει μια βάση για επενδυτικές πρωτοβουλίες και να προωθήσει από κοινού projects διεθνών διασυνδέσεων σε μια περιοχή όπου οι ανάγκες είναι πολύ μεγάλες. Το έδειξε η προ μηνών έρευνα που έκαναν οι υπηρεσίες του όταν στην προσπάθεια να δουν ποια χάραξη για το Διάδρομο Νότου - Βορρά (Green Aegean) συμφέρει περισσότερο, αυτή μέσω Αδριατικής ή εκείνη μέσω Δ.Βαλκανίων, κατέληξαν στην πρώτη, καθώς είναι τόσο παλαιά τα υπέργεια δίκτυα των χωρών της περιοχής, ώστε το εγχείρημα θα ήταν εξαιρετικά κοστοβόρο σε χρήμα και χρόνο.
Οι επαφές με την Β.Μακεδονία έχουν ξεκινήσει από πολυ παλιά, επί κυβέρνησης Ζάεφ, με αφορμή και την πολύ στενή συνεργασία των δύο πλευρών επί χρόνια στο πλαίσιο projects, όπως η αναβάθμιση μιας εκ των δυο Γραμμών Μεταφοράς Υπερυψηλής Τάσης 400kV, της Μελίτης - Μπίτολα. Πρόκειται για έργο που έχει ενταχθεί στο Δεκαετές Πρόγραμμα του ΑΔΜΗΕ 2022-2031 και «απαντά» στην ανάγκη ενδυνάμωσης της μεταφορικής ικανότητας ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ των συστημάτων των δύο χωρών.
Τα Δυτικά Βαλκάνια γνωρίζουν άνθηση στον τομέα των ΑΠΕ, ωστόσο οι υποδομές είναι πολύ ασθενείς για να υποστηρίξουν μεγάλες ποσότητες. Τα μικρά νούμερα μιλούν από μόνα τους, όπως δείχνουν τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο πρόσφατο συνέδριο Renewables Balkans (renbalkans) που έγινε στο Βουκουρέστι, αναδεικνύοντας και τις μεγάλες ευκαιρίες που υπάρχουν. Πρωταθλητής σε εγκατεστημένη ισχύ είναι η Κροατία, ωστόσο αυτή δεν ξεπερνά τα 3,6 GW. Ακολουθεί η Σερβία με 3,1 GW, η Αλβανία με 2,5 GW, η Βοσνία με 2,1 GW και στις τελευταίες θέσεις συναντάμε το Μαυροβούνιο και τη Βόρεια Μακεδονία με μόλις 0,8 MW έκαστη.
Το τάιμινγκ πάντως και η ευρύτερη κινητικότητα στο ενεργειακό γίγνεσθαι της περιοχής θεωρείται ευνοϊκό για εξελίξεις. Στην κατεύθυνση αυτή λειτουργεί για παράδειγμα, η σύζευξη των βαλκανικών αγορών που ανοίγει το δρόμο για τη δημιουργία μιας ενιαίας αγοράς στη ΝΑ Ευρώπη και τη διασύνδεση της με την ενιαία ευρωπαϊκή αγορά. Σε αυτή την κατεύθυνση αποσκοπεί το μνημόνιο που υπεγράφη προ ημερών στην Αθήνα από τον CEO του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας Αλ. Παπαγεωργίου με τους ομολόγους του των βαλκανικών χρηματιστηρίων, ενισχύοντας την συνέργεια μεταξύ ενεργειακών φορέων και αρχών στην Ελλάδα, την Αλβανία, τη Βόρεια Μακεδονία και το Κοσσυφοπέδιο για την δημιουργία μιας πιο συνδεδεμένης και ασφαλούς περιοχής.
Στην ίδια κατεύθυνση, της ανάγκης για γενναίες επενδύσεις στις υποδομές, λειτουργεί και το σκανάρισμα των τοπικών αγορών για ευκαιρίες από ενεργειακές εταιρείες, μεταξύ των οποίων και ελληνικές, κάποιες εκ των οποίων έχουν εντοπίσει στόχους, συζητούν για χρηματοδότηση και εντάσσουν την περιοχή στα στρατηγικά τους πλάνα. Το αυξανόμενο επενδυτικό ενδιαφέρον πιέζει για αποφάσεις, δρομολογεί κινήσεις ενίσχυσης των δικτύων και φέρνει αναπόφευκτα εξελίξεις γύρω από στρατηγικές επιλογές για τις χώρες της περιοχής, συμπεριλαμβανομένης και της Βόρειας Μακεδονίας.
Πηγή: energypress.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου